Buitenland

Het team van de Amerikaanse nationale veiligheidsadviseur Michael Waltz heeft ten minste twintig groepsgesprekken in de chatapp Signal opgezet over gevoelige onderwerpen, zoals de oorlog in Oekraïne of Gaza. Dat meldt het Amerikaanse nieuwsplatform Politico op basis gesprekken met vier mensen die zelf aan zo’n gesprek deelnamen. Halverwege vorige maand werd een journalist onverwachts toegevoegd aan zo’n chatgesprek waarin een Amerikaanse aanval op Jemen werd gecoördineerd. In dat gesprek zaten ook vicepresident JD Vance en defensieminister Pete Hegseth. De journalist kon meelezen hoe de hooggeplaatste functionarissen spraken over de aanval. Nu blijkt dat Waltz de app veel vaker gebruikt voor het bespreken van veiligheidszaken. Volgens Politico zijn er chatgesprekken bekend over Oekraïne, China, Gaza, het Midden-Oosten, Afrika en Europa. ‘Heel normaal’ “Het was heel normaal om chatgesprekken te houden over een bepaald onderwerp op het gebied van nationale veiligheid”, zegt een van de mensen die in zo’n gesprek zat. De andere leden waren vooral mensen uit het kabinet of hooggeplaatste stafleden. Het is onbekend of in de gesprekken ook vertrouwelijke informatie is gedeeld. Wel zou het gaan om gevoelige informatie. Volgens een woordvoerder van de nationale veiligheidsraad is Signal toegestaan op toestellen binnen de Amerikaanse overheid, maar is het niet de bedoeling dat er vertrouwelijke informatie in gedeeld wordt. Mogelijk kan de onthulling van Politico voor nieuwe problemen zorgen voor Waltz, stelt persbureau AP. Zowel binnen als buiten de regering was er kritiek op de veiligheidsadviseur. De Amerikaanse president Trump heeft Waltz tot nu toe altijd gesteund.

Vanuit de hele wereld wordt vooralsnog voorzichtig geregeerd op de invoering van importheffingen door de Verenigde Staten. President Trump kondigde de maatregelen gisteren aan het einde van de avond (Nederlandse tijd) aan. Hoewel veel landen nog moeten reageren, wordt er tot dusver voornamelijk opgeroepen tot kalmte en gewaarschuwd voor een handelsoorlog. Daarbij worden er over en weer tarieven aan elkaar worden opgelegd, wat kan leiden tot hogere consumentenprijzen. EU-voorzitter Von der Leyen heeft nog niet gereageerd op het besluit om 20 procent te heffen op alle producten uit de Europese Unie, maar enkele lidstaten wel. Zo roept de Zweedse premier Kristersson op tot samenwerking. “We willen geen handelsoorlog, we willen onze weg terugvinden naar handel en samenwerking met de VS, zodat de mensen in onze landen van een beter leven kunnen genieten.” De Italiaanse premier Meloni sluit zich daar bij aan. “We zullen er alles aan doen om te werken aan een overeenkomst met de Verenigde Staten, met als doel een handelsoorlog te vermijden die het Westen onvermijdelijk zou verzwakken ten gunste van andere wereldspelers.” Wat betekenen de importheffingen voor Europa? In de onderstaande video leggen we het je uit: Het Verenigd Koninkrijk, dat met een heffing van 10 procent het minst wordt getroffen, hoopt ook nog op een deal met de VS. “De VS is ons trouwste bondgenoot, dus onze benadering is om kalm te blijven”, zegt de Britse minister van Buitenlandse Zaken. “Niemand wil een handelsoorlog en onze bedoeling blijft een deal te sluiten.” Producten uit China worden straks met 34 procent extra heffing belast, heeft Trump aangekondigd. Dat land heeft er inmiddels bij de VS op aangedrongen onmiddellijk te stoppen met de importheffingen. Volgens het ministerie van Handel moeten geschillen met handelspartners met ‘gelijkwaardige gesprekken’ worden opgelost. “China verzet zich hier fel tegen en zal resoluut tegenmaatregelen nemen om zijn rechten en belangen te beschermen”, valt te lezen in een verklaring. Australië heeft aangekondigd niet met tegenmaatregelen te zullen komen, maar premier Albanese sprak wel zijn teleurstelling uit. “Dit is niet het gedrag van een vriend. De beslissing van vandaag zal de onzekerheid in de wereldeconomie vergroten en de kosten voor Amerikaanse huishoudens opdrijven.” Tegenmaatregelen Canada en Mexico, de buurlanden van de VS, krijgen geen nieuwe heffingen opgelegd. Wel worden de eerder aangekondigde tarieven van 25 procent van kracht. De Canadese premier Carney zegt met tegenmaatregelen te komen. “We gaan onze werknemers beschermen en we gaan de sterkste economie in de G7 opbouwen.” Mexico komt later vandaag met een reactie. Ook vanuit Den Haag klinken waarschuwingen voor een handelsoorlog. Frans Timmermans, fractievoorzitter van GroenLinks/PvdA, wil dat Europa met tegenmaatregelen komt als Trump zijn plannen doorzet. “Niemand in Europa wil een handelsoorlog. Want in zo’n oorlog heb je alleen maar verliezers”, schrijft hij op X. Dilan Yesilgöz (VVD) spreekt zich ook uit tegen de importtarieven. “Niemand is gebaat bij een handelsoorlog. Dat is schadelijk voor bedrijven en consumenten, in Europa maar ook in de VS zelf”, schrijft fractievoorzitter van de coalitiepartij. “Vrije, gelijkwaardige handel is de basis van onze Westerse samenleving. Belangrijkste opdracht voor ons is om ervoor te zorgen dat onze eigen economie zo onafhankelijk mogelijk is.” Impact De aankondiging van Trump zal veel landen raken, is de verwachting. Importeurs in de VS moeten straks op alle producten die ze binnenhalen minimaal 10 procent extra belasting betalen. Hiermee hoopt Trump het importeren van goederen minder aantrekkelijk te maken en de productie in eigen land te versterken. Voor sommige landen gelden extra hoge importheffingen. Zo komt er een heffing van 20 procent op producten uit de Europese Unie en worden producten uit Vietnam of Cambodja met bijna 50 procent belast. Chinese producten worden 34 procent duurder. De minimumheffing gaat zaterdag in, de rest volgende week woensdag.

Amerikaanse onderzoekers hebben nieuwe aanwijzingen gevonden dat een gordelroosvaccinatie de kans op dementie kan verkleinen. De onderzoekers bekeken medische dossiers van ruim 280.000 ouderen. Daaruit bleek dat ouderen die een vaccinatie met Zostavax kregen, binnen zeven jaar na de prik 20 procent minder vaak de diagnose dementie kregen dan ouderen die het vaccin niet hadden gekregen. Voor het onderzoek werd gebruikgemaakt van een vaccinatieplan dat meer dan tien jaar geleden in Wales plaatsvond. Volgens nationaal beleid kwamen ouderen die op of na 2 september 1933 geboren waren, vanaf 1 september 2013 in aanmerking voor de inenting. Door dit beleid ontstond er een natuurlijk experiment. Ouderen werden door het beleid automatisch in twee groepen verdeeld. Onderzoekers vergeleken individuen die een week na elkaar geboren waren: iets meer dan 52 procent werd geboren na de vaccinatiedatum, de andere groep ervoor. “Degenen die een week voor 2 september 1933 zijn geboren, verschillen waarschijnlijk zeer weinig van degenen die een week later werden geboren,” schrijven de onderzoekers in het wetenschapsblad Nature. Verlaagde kans op dementie Het onderzoek hield rekening met het feit dat niet alle ouderen geboren na 2 september 1933 het vaccin hebben gekregen. Volgens de cijfers hadden ouderen die de vaccinatie kregen 20 procent minder kans om dementie te krijgen. Bij vrouwen waren de effecten sterker. “Voor het eerst kunnen we met meer zekerheid stellen dat het Zostavax-vaccin de kans op dementie verlaagt,” zegt de Britse hoogleraar epidemiologie Pascal Geldsetzer tegen de Britse krant The Guardian. “Als er echt een causaal verband is, is dit een enorm belangrijke bevinding.” Verband onduidelijk Het is niet de eerste keer dat het Zostavax-vaccin in verband wordt gebracht met een verlaagd risico op dementie. Toen het voor het eerst werd toegediend in de VS in 2006, wezen meerdere onderzoeken er al op dat gevaccineerden minder vaak dementie ontwikkelden. Onderzoekers van de universiteit van Oxford in Engeland ontdekten vorig jaar dat een nieuwere variant van het vaccin, Shingrix, een sterker effect had. Het is onduidelijk hoe het vaccin zou beschermen tegen de ontwikkeling van de hersenziekte. Anupam Jena, hoogleraar aan Harvard, schrijft in Nature: “De bevindingen zijn heel bijzonder.” Het vaccin zou een goedkoop middel kunnen zijn, dat veel breder kan worden ingezet dan waar het eigenlijk voor bedoeld was. Nederland In Nederland hebben 310.000 mensen dementie, schrijft Alzheimer Nederland. 1 op de 5 mensen krijgt de ziekte, onder vrouwen is dat 1 op de 3. Naarmate je ouder wordt, wordt de kans op dementie groter. Door de vergrijzing neemt het aantal mensen met dementie toe. Naar verwachting zullen in 2040 een half miljoen mensen in Nederland de ziekte hebben. Dementie is niet te genezen, maar met een goede behandeling wel te vertragen. Hoofdonderzoeker Julia Dudley van het alzheimer-onderzoekscentrum in Engeland hoopt op nieuw onderzoek naar de werking van het vaccin tegen dementie. Dat zou mogelijk veel kunnen betekenen voor preventie van dementie en behandeling. “Hoewel eerdere onderzoeken een verband suggereerden, laat dit onderzoek sterker bewijs zien, met een groter voordeel voor vrouwen”, aldus Dudley tegen The Guardian.

De VS komt met een importheffing van 20 procent op alle producten uit de Europese Unie. Dat heeft president Trump bekendgemaakt in een toespraak vanuit de tuin van het Witte Huis. Voor alle landen wereldwijd komt een minimumheffing op de import naar de VS van 10 procent, maar voor diverse landen is dat percentage fors hoger. De minimumheffing gaat zaterdag in, de rest volgende week woensdag. ‘Gelijktrekken’ Trump voert de heffingen in, omdat andere landen volgens hem Amerikaanse producten belasten. Hij noemde hierbij als voorbeeld de btw. Die belasting geldt in Europa op alle producten, niet alleen Amerikaanse. Trump spreekt van het gelijktrekken van tarieven. Elke heffing of belasting die wordt geheven over Amerikaanse producten in het buitenland wordt volgens de president nu aangepakt. “Ze doen het ons aan, dus we gaan het terugdoen.” Trump hield een bord omhoog met alle landen waartegen algemene importheffingen worden ingesteld: Opvallend genoeg staan Canada en Mexico niet op het lijstje met landen die te maken krijgen met de hogere importheffingen. Later maakte het Witte Huis bekend dat de eerder aangekondigde tarieven van 25 procent voor de twee buurlanden, die twee keer werden uitgesteld, nu toch worden ingevoerd. Voor sommige landen is het percentage fors hoger dan voor de EU. Zo kan Taiwan op een tarief van 32 procent rekenen voor de export naar de VS. Voor China wordt dat 34 procent, Vietnam kan zelfs 46 procent tegemoet zien. Voor het Verenigd Koninkrijk gaat juist het laagste tarief van 10 procent gelden. De president had vorige week al aangekondigd dat er heffingen van 25 procent zouden komen op auto’s uit het buitenland, dat heeft hij vanavond bevestigd. Die importheffingen gaan morgen (Amerikaanse tijd) in. De eerder ingevoerde tarieven op staal en aluminium blijven van kracht en worden niet extra verhoogd. Met het doorzetten van deze importheffingen wil Trump het aantrekkelijker maken om in de VS te produceren. Volgens hem heeft het land de afgelopen decennia te veel fabrieken naar het buitenland laten vertrekken en zijn er daardoor veel banen verloren gegaan. Door nu producten uit het buitenland veel duurder te maken kan dit worden teruggedraaid, is het idee. Twijfels Maar economen hebben twijfels of Trumps agressieve heffingenstrategie de VS veel voordeel oplevert. Ook in zijn eerste termijn als president had hij zulke heffingen ingevoerd, maar de kosten van tarieven op staal kwamen bijvoorbeeld vooral bij Amerikaanse autokopers terecht. Verschillende landen reageren ook nu weer op het Amerikaanse protectionisme door zelf importheffingen tegen de VS te verhogen. Voorafgaand aan zijn toespraak had Trump deze dag al omgedoopt tot ‘Bevrijdingsdag’. Hij werd toegejuicht toen hij die term gebruikte. “Deze dag zal voortleven als de wedergeboorte van de Amerikaanse industrie. We gaan de VS weer rijk maken.” Al sinds zijn inauguratie in januari heeft Trump gedreigd met importheffingen. Hij heeft al eens nieuwe tarieven aangekondigd, maar stelde ze daarna ook weer geheel of gedeeltelijk uit. Tot vandaag zijn alleen de heffingen van 25 procent op staal en aluminium en 20 procent op alle goederen uit China daadwerkelijk van kracht geworden. Daar komt nu dus verandering in. Deze wispelturigheid leidde de afgelopen maanden tot onzekerheid bij bedrijven binnen en buiten de VS. Tot de toespraak van Trump vanavond (Nederlandse tijd) wisten veel bedrijven niet of zij getroffen zouden worden door de nieuwe heffingen. Is de handelsbalans tussen Europa en de VS wel zo oneerlijk?

De populaire Britse rockband Muse heeft een concert in Istanbul afgezegd na druk van demonstranten die gekant zijn tegen president Erdogan. Ook hebben studenten opgeroepen om bedrijven te boycotten die banden hebben met het Turkse regime. Muse, bekend om concerten op enorme schaal met veel decorstukken en lichteffecten, zou op 11 juni optreden op een groot festivalterrein in de stad. Fans hadden echter hun ongenoegen geuit omdat bij het concert het bedrijf DBL Entertainment van concertpromotor Abdülkadir Özkan betrokken was. Die ondernemer heeft zich kritisch uitgelaten over demonstranten. Op sociale media veroordeelde hij een schermutseling in een vestiging van de grote koffieketen EspressoLab in Istanbul. Die wordt geboycot door mensen die demonstreren tegen de arrestatie van burgemeester Imamoglu van Istanbul. Zij stellen dat de keten zijn omvang dankt aan overheidssteun. In de vestiging was een vechtpartij tussen Erdogan-aanhangers en Imamoglu-aanhangers uitgebroken. Özkan sprak op X over “agressie tegenover de hoofdstad” en noemde het “een daad van hoogverraad”. Hoewel hij later stelde dat hij het recht om te demonstreren respecteert en beweerde dat er sprake was van een misverstand, was het hek al van de dam: veel mensen riepen artiesten op om niet meer met Özkans bedrijf te werken. Ook Muse heeft daar gehoor aan gegeven: “Na zorgvuldige afweging en gehoord de feedback en zorgen van onze fans, hebben we besloten onze show in Istanbul uit te stellen tot 2026 zodat we zeker weten dat DBL Entertainment er niet meer bij betrokken is.” Hoogspanning Turkije staat onder hoogspanning na de arrestatie van Imamoglu. Die wil het in 2028 opnemen tegen president Erdogan namens oppositiepartij CHP. Zijn aanhangers zijn ervan overtuigd dat zijn arrestatie politiek gemotiveerd is en ook Nederland en de Europese Unie hebben hun erover zorgen geuit. Het oppakken van Imamoglu heeft geleid tot grote protesten in het hele land, waarbij de politie hard ingreep en waarbij meer dan 1800 mensen zijn opgepakt. Uit onvrede publiceerde de CHP een lijst met bedrijven die volgens hen nauw samenwerken met de regering en riep op die te boycotten. Couppoging Onder deze bedrijven zijn dus onder meer koffieketen EspressoLab en winkels van mediabedrijf Turkuvaz Group. Studenten die de CHP steunen gaven hier gehoor aan en hadden vandaag uitgeroepen tot een dag waarop geen producten van deze bedrijven gekocht mochten worden. De regering is ontstemd over de oproep van de CHP. De minister van Binnenlandse Zaken sprak over “sabotage” en een “couppoging tegen onze economie”. Zijn collega van Handel raadde bedrijven die schade lijden aan om die te verhalen op degenen die tot de boycot hebben opgeroepen.