Buitenland

De oprichting van een internationale troepenmacht in de Gazastrook, een cruciaal onderdeel van het ’20-puntenplan’ van de Amerikaanse president Trump, krijgt langzaam vorm. Van Istanbul tot Caïro, en van Doha tot Tel Aviv en Washington worden diplomatieke gesprekken gevoerd over mandaat, uitvoering en het gebrek aan wederzijds vertrouwen. De aankomst van de hoge Amerikaanse generaal Dan Caine in Israël gisteren onderstreept de rol van Washington als drijvende kracht achter de missie. Volgens Israëlische media wordt Caines bezoek intern de “Bibi-sitter-missie” genoemd, een verwijzing naar premier Netanyahu. Caines opdracht bestaat vooral uit het toezien op de naleving van het staakt-het-vuren en het versnellen van de voorbereidingen voor de inzet van de stabilisatiemacht, ook wel International Stabilization Force (ISF) genoemd. Islamitische troepen, geen westerse De ISF is bedoeld om veiligheid te garanderen in gebieden waar Israël zich terugtrekt en om wapensmokkel naar Gaza te voorkomen. De troepenmacht moet, volgens het plan van Trump, uitsluitend bestaan uit Arabische en islamitische landen, niet uit westerse legers, om te vermijden dat Palestijnen de missie zien als een buitenlandse bezetting. Onder de landen die bereidheid hebben getoond om deel te nemen zijn Egypte, Indonesië, Azerbeidzjan en Turkije, al stuit vooral de interesse van dat laatste land op veel verzet van Israël. Egypte wordt getipt als mogelijke leider van de missie, vanwege zijn geografische ligging en veiligheidsrelaties met zowel Israël als Hamas. Maar Caïro eist wel een VN-mandaat en duidelijk afgebakende duur van maximaal tien jaar. Volgens Israëlische media dringt de VS erop aan dat de ISF uiterlijk in november wordt geformaliseerd via een VN-resolutie, die de operatie juridische basis moet geven, maar geen klassieke “blauwhelmenmissie” zal creëren. Het model waar de Amerikanen op uit zouden zijn, zou lijken op de missie in Haïti, die robuuste bevoegdheden heeft tegen gewapende groepen, maar buiten de structuur van de VN-vredesoperaties valt. Wantrouwen tussen bondgenoten De missie in Gaza is politiek beladen. Israël vreest dat een te zelfstandig opererende internationale troepenmacht de eigen controle over veiligheidsbelangen zal ondermijnen. Arabische landen vrezen op hun beurt verwikkeld te raken in een conflict met Hamas, dat nog altijd gewapend aanwezig is en weinig aanstalten maakt tot ontwapening. “Voor een serieuze uitvoering van dit 20-puntenplan is een internationale stabilisatiemacht een noodzakelijke voorwaarde”, zegt Yossi Mekelberg, Midden-Oosten-deskundige bij denktank Chatham House, tegen de NOS. “Maar het kan alleen werken met een helder mandaat, bijvoorbeeld onder hoofdstuk 7 van het VN-Handvest, zodat het daadwerkelijk gezag heeft. Zonder dat is het gedoemd te mislukken.” Mekelberg benadrukt dat Israël en Hamas geen vertrouwen hebben in elkaar. “Daarom is Amerikaanse monitoring vanuit de commandocentrale in het Israëlische Kiryat Gat zo cruciaal.” Voormalig Israëlische generaal Giora Eiland, oud-hoofd van Israëls nationale veiligheidsraad, noemt Israëls belangen eenvoudig, maar hard. “We moeten de helft van Gaza die we nu controleren behouden tot volledige demilitarisatie is bereikt. Geen Palestijnse terugkeer, geen herbouw voordat de tunnels vernietigd zijn. Die grond is ons enige drukmiddel.” Volgens Eiland accepteert Israël deelname van moslimlanden aan ISF alleen onder Amerikaanse druk. “Wij zijn niet enthousiast, maar we willen ook niet de partij zijn die het plan torpedeert”, zegt hij. “Dat andere landen bereid zijn troepen te sturen is hun risico. Ik wens ze veel succes, want Hamas zal zijn wapens niet zomaar neerleggen.” Toch zien velen in internationale troepenmacht de enige kans om te voorkomen dat het bestand instort. “Je hebt boots on the ground nodig als je vrede wil”, zegt Rob Geist Pinfold, docent oorlogsstudies aan King’s College Londen. “Maar geen enkel land zal soldaten sturen zonder een duidelijk mandaat.” Hij wijst erop dat Arabische en moslimlanden wel interesse tonen, maar huiverig zijn vanwege het gevaar van een langdurige en impopulaire missie. “We zagen in Irak hoe moeilijk natie-opbouw is”, zegt Pinfold. “Toch moet dit gebeuren, want noch Israël, noch Hamas wil naar de volgende fase van het plan. Dat maakt stilstand het grootste risico.” Onzekere uitkomst Voor de VS is de troepenmacht een hoeksteen van het bredere Gaza-plan, dat belooft Hamas te ontwapenen, Israël te laten terugtrekken en de wederopbouw onder internationaal toezicht te starten. De komst van generaal Caine illustreert de Amerikaanse vastberadenheid om het plan door te voeren, maar zolang onduidelijk is wie de operatie leidt en hoe ver het mandaat reikt, blijft het project onzeker.

Het Nederlandse marineschip Zr.MS. Pelikaan gaat noodhulp leveren aan Jamaica, meldt het ministerie van Defensie. Het Caribische eiland werd deze week, net als Cuba en Haïti, zwaar getroffen door orkaan Melissa. De Nederlandse hulp volgt na een verzoek van de Caribische rampenbestrijdingsdienst. De Pelikaan heeft aan boord onder meer voedsel, medische hulpmiddelen en noodonderkomens. Door de orkaan zijn veel huizen onbewoonbaar geraakt. Naar verwachting komt het schip, dat eerst nog in Barbados extra spullen ophaalt, halverwege volgende week aan in Jamaica. Tot nu toe heeft orkaan Melissa in Jamaica negentien levens geëist. Rond de stad Black River, in het zuidwesten van het eiland, heeft 90 procent van de gebouwen geen dak meer. Premier Andrew Holness noemt dit gebied het “ground zero” van Jamaica. Op het eiland zijn tientallen wegen onbegaanbaar door omgevallen bomen en puin. Ook veel andere infrastructuur is is verwoest; zo kwamen honderdduizenden mensen zonder stroom te zitten. Reizigers opgehaald Vanwege de ravage op Jamaica gaat TUI zeker 82 Nederlandse toeristen ophalen van het eiland, bevestigt de reisorganisatie tegenover RTL Nieuws. TUI stuurt morgen een vliegtuig om hen op te halen. Het gaat zowel om toeristen die een pakketreis hadden geboekt als reizigers die alleen hun vliegtickets bij de reisorganisatie hadden gekocht. Er zijn geen Nederlanders op Jamaica die contact hebben opgenomen met het ministerie van Buitenlandse Zaken voor hulp, meldt persbureau ANP. Ook schade in Haïti en Cuba Ook in nabijgelegen landen zijn de gevolgen van orkaan Melissa groot. In Haïti vielen zeker 25 doden door overstromingen en aardverschuivingen. In Cuba werden volgens de autoriteiten zo’n 700.000 mensen geëvacueerd. Ook daar is de schade groot, maar er zijn nog geen doden of vermisten gemeld. In de Caraïben heeft orkaan Melissa veel schade veroorzaakt:

Een rechtbank in Turkije heeft elf mensen tot levenslange celstraffen veroordeeld voor een hotelbrand in het skigebied Kartalkaya, in het noordwesten van het land. Bij die brand in januari vielen 78 doden, onder wie 34 kinderen. Ook raakten 137 mensen gewond. Een van de veroordeelden is de eigenaar van het hotel, Halit Ergul. Ook zijn vrouw en twee dochters kregen levenslang, net als de hotelmanager, een plaatsvervangend burgemeester en de lokale brandweercommandant. Volgens experts voldeed het Grand Kartal Hotel niet aan de veiligheidsnormen. Ergul ontkende verantwoordelijk te zijn geweest voor de brand en zei dat er regelmatig inspecties waren in het hotel. Brandalarm defect De fatale brand brak uit in de nacht van 21 januari in het restaurant. Er verbleven toen 238 gasten in het twaalf verdiepingen tellende hotel. Meerdere overlevenden zeiden destijds dat de brandveiligheid niet op orde was. Volgens de aanklacht was onder meer het brandalarm in het pand defect en waren er geen branduitgangen. Uit paniek sprongen sommige gasten uit de ramen en kwamen zo om het leven. Een nabestaande verloor acht familieleden. De Turkse president Erdogan kondigde na de brand een dag van nationale rouw af.

Wéér komt prins Andrew, de jongere broer van de Britse koning, dieper ten val. Andrew wordt gestript van zijn titel ‘prins’ en heet vanaf nu Andrew Mountbatten Windsor. Hij is ontdaan van zijn laatste restje status en privileges. Ook moet hij zijn geliefde villa met dertig kamers in Windsor verlaten; hij wordt feitelijk verbannen naar Norfolk. Daar zet de Britse koninklijke familie hem op het landgoed Sandringham, op privé-kosten van Andrews broer, koning Charles. De belastingbetaler subsidieert hem dus op geen enkele manier meer. Stelling nemen Hiermee nemen de koning en het koningshuis voor het eerst echt stelling: ze wachten niet langer af of het schandaal rond Andrew zich verder uitbreidt, maar nemen zelf moreel afstand van hem. Vooral de laatste alinea van het persbericht van Buckingham Palace gisteravond laat dat zien: “De koning en koningin willen duidelijk maken dat hun gedachten en diepste medeleven uitgaan naar de slachtoffers en overlevenden van alle vormen van misbruik.” Kortom: los van of Andrew schuldig is of niet, de sympathie van de koning ligt bij de slachtoffers, en niet bij zijn broer. Andrew heeft altijd ontkend seks te hebben gehad met een slachtoffer van zijn vriend Jeffrey Epstein, een veroordeelde Amerikaanse zedendelinquent. Naast deze ontkenningen heeft Andrew, tot grote frustratie van velen, nooit enige sympathie richting de slachtoffers van Epstein getoond of spijt betuigd. Koning Charles laat nu zien dat hij niet langer passief toekijkt: Andrews koninklijke afkomst zal hem op geen enkele manier nog beschermen. Als Charles zijn broer spreekwoordelijk onder de bus moet gooien om zijn eigen imago en dat van het koningshuis te beschermen, zal hij dat doen. Randy Andy Maar is deze harde zet ook voldoende voor het Britse volk? Je hoeft de naam van Andrew maar te noemen en er volgen rollende ogen of dramatisch schuddende hoofden van schaamte in het Verenigd Koninkrijk. Sommige mensen kennen hem nog als Randy Andy (hitsige Andy), een bijnaam uit de jaren 80, toen hij in de tabloids bekendstond als jonge, losbandige prins. Die bijnaam kreeg later, toen hij verwikkeld raakte in de Epstein-affaire, een wrange bijklank. Geen zweet Anderen kennen hem als ‘de prins die niet kan zweten’. Dat verhaal komt voort uit een rampzalig BBC-interview in 2019. In dat tv-interview werd hij gevraagd naar de aantijgingen van de Amerikaans-Australische Virginia Giuffre, een slachtoffer van Epstein, die zegt dat ze door Epstein werd gedwongen ook het bed te delen met prins Andrew. Volgens Giuffre brachten ze een avond door in een club, waar Andrew “over haar heen zweette”. Dat was volgens Andrew onmogelijk: hij kan naar eigen zeggen niet zweten, door een aandoening die hij zou hebben opgelopen tijdens zijn militaire dienst in de Falkland-oorlog. Die uitspraak werd een mikpunt van spot en geldt als een van zijn meest absurde ontkenningen in de Epstein-zaak. Schikking De kwestie-Epstein en de beschuldigingen van Giuffre zijn nooit uit het publieke debat verdwenen, ondanks dat Andrew naar verluidt een schikking van ruim een miljoen dollar met haar trof. Na haar overlijden eerder dit jaar verscheen deze maand postuum haar boek, waarin ze uitgebreid over Andrew vertelt. Ook werden onlangs in de VS oude e-mails tussen Andrew en Epstein gepubliceerd, die laten zien dat Andrew bevriend bleef met Epstein, zelfs nadat die was veroordeeld voor seksueel misbruik van minderjarigen. In de afgelopen weken kwam bovendien het verhaal boven water dat Andrew zijn beveiligingspersoneel, dat wordt betaald met publiek geld, zou hebben gevraagd belastende informatie over Giuffre te verzamelen om haar te ondermijnen. Dat kan mogelijk nog leiden tot strafrechtelijk onderzoek naar Andrew. Skeletten Wellicht komen er nog meer lijken uit de kast voor ex-prins Andrew, of komt er uiteindelijk toch een juridische vervolging. Het koningshuis zal zich daar zo ver mogelijk van distantiëren. Veel Britten hebben moeite met hoelang Andrew nog een leven vol privileges kon leiden. Zij vinden dat hij meer zou kunnen doen om de slachtoffers van Epstein te helpen, bijvoorbeeld door mee te werken aan onderzoek of bewijsmateriaal te delen. Op die manier zou hij kunnen bijdragen aan gerechtigheid.

Het ministerie van Buitenlandse Zaken waarschuwt Nederlanders in Tanzania om zo veel mogelijk binnen te blijven. Aanleiding daarvoor zijn de gewelddadige protesten van de afgelopen dagen. In de grootste stad van het land, Dar es Salaam, en op andere plaatsen braken demonstraties uit na de verkiezingen van woensdag. Ook vandaag worden er weer protesten gemeld. Betogers zijn boos omdat de grootste oppositiepartijen in het land niet mochten meedoen aan de verkiezingen. De veiligheidsdiensten grepen de afgelopen dagen hard in. Over het aantal slachtoffers lopen de berichten sterk uiteen. Een woordvoerder van de Verenigde Naties zegt dat er zeker tien betogers in drie steden zijn doodgeschoten door ordetroepen. De oppositie spreekt van ongeveer 700 doden in het hele land. Vluchten geannuleerd en internet plat Vanwege de demonstraties zijn vluchten geannuleerd en ligt het openbaar vervoer stil. Ook is het internet voorlopig afgesloten en geldt er een straatverbod, al is het onduidelijk hoe dat wordt gehandhaafd. Het ministerie roept Nederlanders op de demonstraties en mensenmassa’s te vermijden, en om (lokale) media in de gaten te houden en de aanwijzingen van de autoriteiten op te volgen. Ook de Nederlandse ambassade in Dar es Salaam is voorlopig gesloten, ook omdat daar geen internet is, zegt een woordvoerder van Buitenlandse Zaken. Het is onduidelijk wanneer die weer opengaat. De medewerkers van de ambassade werken voorlopig vanuit huis. Het reisadvies voor het Oost-Afrikaanse land stond al op ‘geel’ en dat blijft voorlopig zo. Het gele reisadvies houdt in dat er in het hele land veiligheidsrisico’s gelden. Een woordvoerder zegt dat er geen aanwijzingen zijn dat de demonstraties gericht zijn op Nederlanders of andere mensen uit het Westen.