Buitenland

In het zuiden van Syrië lijkt het nieuwe staakt-het-vuren stand te houden. Journalisten van internationale persbureaus en getuigen melden dat er vandaag geen gevechten zijn geweest. De wapenstilstand ging gisteren in, maar daarna werd nog geweervuur gehoord in Sweida. Die stad, waar veel druzen wonen, was een week lang het middelpunt van de gevechten tussen druzen en bedoeïenen, waarbij al snel ook het regeringsleger betrokken raakte. Volgens de Syrische minister van Binnenlandse Zaken zijn de bedoeïenenstammen uit Sweida vertrokken en zijn de gevechten voorbij. “Daarmee is de weg vrij voor een gevangenenruil en kan de stabiliteit in de hele regio weer terugkeren.” Wegen bewaakt Ook het Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten (SOHR), dat vanuit Engeland de situatie monitort, meldt dat er sinds gisteravond laat “een voorzichtige rust” heerst in Sweida. Na het vertrek van de bedoeïenen hebben de druzen de stad weer overgenomen. Om te voorkomen dat het opnieuw uit de hand loopt, worden belangrijke wegen in het gebied bewaakt door regeringstroepen. De afgelopen week werd twee keer eerder melding gemaakt van een staakt-het-vuren, maar dat werd al snel weer geschonden. Het geweld heeft aan zeker honderden mensen het leven gekost. Het SOHR spreekt inmiddels van ruim 1100 doden. Tekort aan voedsel Hulporganisatie Rode Halve Maan zegt dat ook het eerste hulpkonvooi de regio heeft bereikt. De 32 vrachtwagens hebben voornamelijk voedsel, water en medicijnen naar het gebied vervoerd. Die hulp is volgens inwoners hard nodig. Ze maken melding van verwoeste huizen, een tekort aan voedsel en ziekenhuizen die de slachtoffers nauwelijks aankunnen. Volgens het Internationale Organisatie voor Migratie van de VN zijn ruim 128.000 mensen ontheemd geraakt. Ook wordt melding gemaakt van grove mensenrechtenschendingen, door zowel het Syrische leger als druzen. Zo is op geverifieerde beelden te zien dat mannen in burgerkleding worden geëxecuteerd op een centraal plein in Sweida. Ook staat vast dat er plunderingen zijn uitgevoerd. Israëlische bombardementen Het geweld escaleerde een week geleden na een dodelijk conflict tussen druzen en bedoeïenen, waarop het Syrische leger besloot in te grijpen. Daarop werd door de druzen wisselend gereageerd. Een aantal druzische milities ging de strijd aan met het leger. Vervolgens mengde Israël zich in de strijd, door bombardementen uit te voeren op het leger. Die waren volgens premier Netanyahu deels bedoeld om de druzen te beschermen. Ook wil Israël zo voorkomen dat het Syrische leger zich te dicht bij de Israëlische grens ophoudt. Nederland wil onderzoek Nederland wil dat er een onderzoek komt naar het geweld van de afgelopen week. “De daders mogen niet ongestraft blijven”, schrijft demissionair minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken op sociale media. Hij gaat zich in Europees verband hard maken voor zo’n onderzoek. “Alle gemeenschappen in Syrië verdienen bescherming.” Wie zijn de druzen? Druzen vormen een kleine religieuze groepering van zo’n miljoen mensen in het Midden-Oosten. Ze wonen verspreid over Libanon, Israël, Syrië en Jordanië. In Syrië vormen ze zo’n 3 tot 4 procent van de bevolking. Ze wonen met name in het zuiden in en bij Sweida en op de door Israël illegaal geannexeerde Golanhoogten. De druzen hebben wortels in de sjiitische islam, maar hebben een sterke eigen cultuur en identiteit. Eerder dit jaar legden we in dit stuk onder meer uit waarom Israël zich mengt in het complexe conflict tussen Syrische pro-regeringsstrijders en de druzen.

De Belgische koning Filip heeft de humanitaire situatie in Gaza “een schande voor de mensheid” genoemd. Hoewel hij zich niet specifiek tot Israël richtte, is het de eerste keer dat de vorst zich zo scherp uitspreekt over het conflict. “Ik sluit me aan bij iedereen die de ernstige humanitaire wantoestanden in Gaza aan de kaak stelt, waar onschuldige burgers, gevangen in hun enclave, van honger sterven en bezwijken onder de bommen”, zei koning Filip in zijn jaarlijkse toespraak ter gelegenheid van de nationale feestdag van België, 21 juli. Hij riep op tot een onmiddellijk einde aan de “ondraaglijke crisis”. Filip vertelde over een ontmoeting met een Palestijnse en een Israëlische vader die beiden een kind zijn verloren door de oorlog. “Ik was overweldigd door hun getuigenis. Ze hebben wraakgevoelens opzijgezet en ervoor gekozen om hun lijden om te zetten in een boodschap voor vrede.” Koepel van Joodse organisaties kritisch Het Vlaamse Forum der Joodse Organisaties heeft kritisch gereageerd op de toespraak. De koepel van belangenorganisaties begrijpt niet dat de koning zich niet uitspreekt over de Palestijnse terroristische aanval van oktober 2023 en de gijzelaars die sindsdien vastzitten in de Gazastrook. “Sinds die gruweldag verkeren er nog steeds tientallen gijzelaars in de tunnels van Gaza, waar zij onder mensonwaardige omstandigheden worden vastgehouden. Voor hen en hun families is elke dag die in stilte voorbijgaat er één te veel”, staat in een verklaring.

Overal in de wijk Gellerup in de stad Aarhus klinkt het geluid van hijskranen, bulldozers en graafmachines. De galerijflat van de 60-jarige buschauffeur Ezzeddine Azzam staat op de lijst voor de sloop, maar Azzam weigert te vertrekken. De flats uit de jaren 60 liggen als blokkendozen in een rijtje tegenover elkaar met een grasveldje ertussen. “We barbecueën hier ’s zomers met bewoners, kinderen spelen met elkaar, het is een hechte gemeenschap.” Azzam woont inmiddels, samen met zijn vrouw en 12-jarige dochter, in een vrijwel leeg flatgebouw. De rest is vertrokken. Azzam: “Veel van mijn buren deden wat er gezegd werd, omdat je alleen dan een alternatieve huurwoning krijgt aangeboden. Dat recht heb ik verspeeld.” Een paar enorme gaten geven aan welke flats al zijn gesloopt. Parallelsamenlevingen Het doel van de Deense ‘gettowet’, die in 2018 werd ingevoerd, is dat het land geen achterstandswijken met grote sociale problemen en criminaliteit meer heeft. “Ik ben tot het inzicht gekomen dat we een wet nodig hebben, waar we niet alle Denen mee lastigvallen, maar alleen bewoners in de wijken waar problemen zijn”, zo zei de huidige minister van Buitenlandse Zaken, destijds premier, Lars Løkke Rasmussen. Zo kwam de gettowet tot stand, die inmiddels officieel “wet voor parallelsamenlevingen” heet. De wet richt zich speciaal op migranten met een niet-westerse achtergrond. Bewoners in achterstandswijken met ten minste duizend bewoners, waar meer dan de helft van de bewoners een ‘niet-westerse-achtergrond’ heeft, worden onder de loep genomen. Daarbij worden burgerservicenummers gekoppeld aan specifieke data zoals inkomen, werkloosheid, vervolgopleiding en strafblad. Gemeenten met wijken waar bewoners op twee van deze gebieden te slecht scoren, zijn verplicht om het aantal sociale huurwoningen te beperken. Dat betekent dat een deel van de socialehuurflats gesloopt wordt en er in de plaats daarvan koopwoningen worden gebouwd om zo rijkere Denen aan te trekken. Doel heiligt de middelen De gettowet werd destijds met een grote meerderheid in het parlement aangenomen en krijgt veel bijval. Voorstanders zijn ervan overtuigd dat het de integratie bevordert en verschillen tussen rijk en arm verkleint. “De wijk Gellerup werd geplaagd door hoge werkloosheid, armoede en veel schooluitval”, aldus Kristian Würtz, directeur van de lokale socialewoningbouworganisatie. “Dat is niet alleen een probleem voor de wijk, maar voor de hele samenleving.” De nieuwe generatie jongeren die in Gellerup opgroeit, krijgt volgens hem veel betere kansen als er ook welgestelde gezinnen komen wonen. De gedwongen verhuizingen zijn vervelend voor bewoners, maar het doel heiligt de middelen, is het devies. Maar critici vrezen dat de landelijke volksverhuizing niet het gewenste effect heeft. “Je lost er geen sociale ongelijkheid mee op, dat blijkt uit al het onderzoek op dit gebied”, zegt Gunvor Christensen, hoofd analyse bij een socialehuurwoningorganisatie. Christensen ziet in de praktijk wat voor praktische problemen er kunnen ontstaan. De wijken op de gettolijst waar haar socialehuurwoningorganisatie actief is, een plattelandsgebied in West-Zeeland, zijn niet erg populair bij kopers. Flats zijn al gesloopt, maar bouwbedrijven voor koopwoningen zijn ver te zoeken. Bij de rekensom waarbij burgerservicenummers aan specifieke criteria worden gekoppeld, kunnen een paar bewoners het verschil maken of een wijk wel of niet op de gettolijst terechtkomt. In sommige wijken die op de lijst kwamen, gingen ambtenaren daarom langs de deuren met de vraag of er geen oude diploma’s op zolder lagen om het gemiddelde van het criterium ‘vervolgopleiding’ op te poetsen. In andere wijken werden bewoners met een strafblad betaald als ze naar een wijk verderop zouden verhuizen. Na de zomer doet het Europees Hof van Justitie uitspraak over de vraag of Denemarken met de “wet voor parallelsamenlevingen” discrimineert. De advocaat-generaal bij het hof heeft in een advies gesteld dat Denemarken inderdaad ongeoorloofd onderscheid maakt. Maar het is onduidelijk of de gettowet wordt ingetrokken als de rechter ook tot die conclusie komt. Dat betekent ook dat het maar de vraag is of Azzam met zijn gezin in de flat mag blijven wonen. Maar met dat scenario houdt de buschauffeur vooralsnog geen rekening. “Ik denk dat we deze rechtszaak zullen winnen. Ik woon al 36 jaar in Denemarken, heb de Deense nationaliteit, heb altijd gewerkt, mijn vier kinderen werken, studeren en gaan naar school. Maar ik word nog steeds beschouwd als ‘niet-westers’. Wanneer ben ik Deens genoeg?”

In China heeft de politie afgelopen tijd tientallen vrouwelijke schrijvers van homo-erotische literatuur opgepakt. Het is de tweede golf van arrestaties in minder dan een jaar. Schrijvers kunnen een gevangenisstraf krijgen van meer dan tien jaar of zelfs levenslang. De politie in de provincies Gansu en Anhui arresteerde vorig jaar in december al meer dan vijftig auteurs. Maar dit jaar zijn ook schrijvers gearresteerd met publicaties die online maar een paar duizend weergaven halen. “Opvallend bij deze arrestaties is dat het ook om studenten en huisvrouwen gaat,” zegt sinoloog Manya Koetse. “Eerder werden alleen schrijvers opgepakt die er geld mee verdienden en veel volgers hadden.” De aantallen zijn moeilijk te verifiëren. De BBC meldt zeker 30 gevallen sinds februari, maar het aantal ligt waarschijnlijk hoger. “Ik ben van zeker tien zaken op de hoogte die op dit moment lopen,” zegt socioloog Liang Ge van University College London. De onderzoeker heeft contact met meerdere schrijvers en advocaten. “Het zorgt voor onrust en boosheid. Er wordt niet alleen online censuur gepleegd, maar ook het aantal arrestaties neemt toe.” Online fictie De vorm van erotische fictie waar het om gaat bestaat al langer in China en is populair onder onlinegebruikers, voornamelijk jonge vrouwen. Er zijn televisieseries en dramaseries geïnspireerd op het genre danmei: een verzamelnaam voor ‘jongensliefde’. Het is geïnspireerd op het Japanse stripgenre manga en werd in de jaren 90 populair in China. Twee van China’s grootste filmsterren, Xiao Zhan en Wang Yibo, speelden in een dramaserie gebaseerd op een danmei-roman. Ondanks de populariteit zijn schrijvers en zelfs lezers de laatste jaren doelwit geworden van de autoriteiten. De verhalen waarvan de auteurs onlangs zijn opgepakt worden gepubliceerd op het platform Haitang, waar je online erotische boeken kan lezen tegen betaling. Het is een Taiwanese website die wordt gecensureerd door de Chinese overheid. Chinezen kunnen de site alleen bereiken door gebruik te maken van een VPN, een service waarbij je door het gebruik van een buitenlandse server de internetcontrole kan omzeilen. Het gebruik van VPN’s is in China verboden. “Haitang is een platform dat de meeste Chinezen tot voor kort niet kenden, maar dat door deze arrestaties in het nieuws komt,” zegt Koetse. “Het zorgt voor hevige discussie op online platforms zoals Weibo en WeChat. Hoe kan een schrijver dezelfde straf krijgen als een veroordeelde crimineel?” Correspondent China Gabi Verberg: “Het is weinig verrassend dat de Chinese autoriteiten hard optreden tegen de vrouwelijke makers van homo-erotica. De laatste jaren zien we dat vooral vrouwen die zich uitspreken over (vrouwen)rechten, gender- en seksuele identiteitskwesties buitenproportioneel hard aangepakt worden. De Communistische Partij ziet dit soort thema’s als door het Westen ingestoken ideologische waarden die bedoeld zijn om een maatschappelijke transformatie in gang te zetten, die er uiteindelijk op gericht is het Chinese politieke systeem en daarmee de Communistische Partij te ondermijnen. In hun ogen vormt het werk van deze auteurs dus niet alleen een culturele, maar ook een politieke bedreiging.” Sinds 2014 treedt het regime harder op tegen wat wordt gezien als pornografisch materiaal op het internet. Een wet uit 2004 verbiedt het verspreiden en produceren van ‘obsceen’ materiaal. In het bijzonder wordt homoseksualiteit genoemd, uitingen hiervan zijn strafbaar. In 2018 werd de eerste schrijver onder deze nieuwe wet veroordeeld tot 10,5 jaar gevangenisstraf. Vorig jaar kreeg een auteur ruim vier jaar gevangenisstraf, zelfs nadat ze al haar opbrengsten had terugbetaald. “Het probleem van deze wet is dat die heel arbitrair is,” zegt sinoloog Koetse. “Je kan de hele dag obscene dingen zien op het Chinese internet, maar daar zitten geen consequenties aan vast. Je weet als gebruiker nooit of je nou binnen of buiten de lijntjes kleurt.” Opvallend is ook waar mensen worden aangehouden. In de hoofdstad Lanzhou, in de provincie Gansu, worden nu voor de tweede keer schrijvers opgepakt. “Behalve staatscensuur wordt er dus ook gedacht aan lokale acties,” zegt Ge. “Maar het is onduidelijk wat deze lokale politieagenten drijft om deze schrijvers op te sporen: geld of een wit voetje halen bij de partij.” Zelfcensuur Onder het bewind van president Xi Jinping is de mediacontrole de afgelopen tien jaar flink aangescherpt. Met VPN-verbindingen krijgen Chinezen nog toegang tot websites zoals Haitang, maar door dit politieoptreden ontstaat er ook zelfcensuur. “Mensen worden bang en ongeacht wat de beweegredenen zijn van de politie, het is wel effectief,” zegt Koetse. “Tegelijkertijd is het Chinese internet zo ontzettend groot en divers dat er altijd wel weer een ander platform ontstaat waar mensen terechtkunnen.” Meerdere Chinese advocaten hebben publiekelijk pro bono-hulp aangeboden aan auteurs en Haitang-lezers die zijn gedagvaard.

De Japanse regeringscoalitie van premier Ishiba heeft flink verloren bij de verkiezingen voor het Hogerhuis, een van de twee kamers van het parlement. Ishiba’s Liberaal-Democratische Partij en haar kleinere partner Komeito raken hun meerderheid kwijt. De Japanners hebben gestemd over de helft van de in totaal 248 zetels in het Hogerhuis. Senatoren worden voor een termijn van zes jaar verkozen. Uit opiniepeilingen blijkt dat de uitslag onder meer te wijten is aan onvrede over de hoge inflatie en het migratiebeleid. Eerder verloor de centrumrechtse regeringscoalitie al zijn meerderheid in het machtigere Lagerhuis. Sindsdien regeert de coalitie als minderheidsregering. Het relatief jonge en radicaal-rechtse Sanseito gaat er juist flink op vooruit; volgens de Japanse publieke omroep NHK wint de partij 22 zetels. Sanseito werd opgericht tijdens de coronapandemie en verspreidde complottheorieën op YouTube, onder meer over vaccins. Met zijn anti-immigratiestandpunt lijkt de partij – onder de slogan ‘Japanners eerst’ – veel conservatieve kiezers te hebben getrokken. Wil premier blijven Ondanks het verlies zegt Ishiba dat hij van plan is premier te blijven. “We voeren momenteel uiterst belangrijke tariefonderhandelingen met de Verenigde Staten. We mogen deze onderhandelingen niet laten mislukken”, zei hij. De centrumrechtse partij van Ishiba regeert het land sinds 1955 vrijwel onafgebroken, al wisselde de partij wel regelmatig van leider. Als de coalitie minder dan 46 zetels behaalt, is dat de slechtste uitkomst sinds 1999.