Buitenland

Bij een Russische aanval op een passagiersbus in de Oekraïense regio Soemy zijn minstens acht mensen om het leven gekomen. Vijf personen raakten gewond, meldt het hoofd van het militaire bestuur van de regio. “Medicijnen en reddingswerkers zijn met spoed naar de plaats van het delict gestuurd”, meldt Ihor Tkatsjenko, hoofd van het militaire bestuur van het noordoostelijk gelegen Soemy, via Telegram. De aanval gebeurde enkele uren nadat Rusland en Oekraïne hun eerste directe vredesbesprekingen in drie jaar hadden afgerond. De delegaties van de twee landen kwamen in Turkije alleen een ruil van duizend krijgsgevangenen overeen. Een doorbraak over een staakt-het-vuren kwam er niet. De Oekraïense minister van Defensie Oemjerov zei alleen dat dat onderwerp is besproken. Ook zou er zijn gesproken over een mogelijke ontmoeting tussen de presidenten Zelensky en Poetin. Geen doorbraak De Britse premier laakte na overleg met de leiders van Oekraïne, Frankrijk, Duitsland en Polen de houding van Rusland tijdens het overleg. Hij noemde die “onaanvaardbaar”. Zelensky schreef op X dat er sancties moeten komen als Rusland niet instemt met een volledig en onvoorwaardelijk staakt-het-vuren. Europese landen hadden gedreigd extra sancties tegen Rusland in te laten gaan als president Poetin niet voor 12 mei een staakt-het-vuren zou accepteren. Daarop stelde Poetin de gesprekken in Turkije voor.

Afrika-correspondent Elles van Gelder, opgegroeid in een klein dorp in Gelderland, vertelt in deze podcast hoe ze al van jongs af aan wist dat ze naar een plek ‘ver weg’ wilde. Die plek werd Zuid-Afrika, waar ze al ruim vijftien jaar woont en van waaruit ze ook al zes jaar voor de NOS de rest van het continent bereist. Ze is een ‘rouwdouwer’ en werkt altijd door, ook al is het gevaarlijk, of zijn haar persoonlijke omstandigheden zwaar. In 2020 werd ze behandeld voor een agressieve vorm van borstkanker en verscheen ze ook toen haar haar uitviel op de televisie. “Dat vond ik belangrijk”, zegt ze daarover, al kan ze naar beelden van zichzelf uit die tijd niet goed meer kijken. Elles is op veel ‘rotplekken’ in Afrika geweest, plekken waar ze getuigenissen optekende van gruwelijkheden, etnisch geweld en genocide. Ze vindt het onbegrijpelijk dat de wereld weg lijkt te kijken van dit soort verhalen en het sterkt haar in haar motivatie om juist naar die plekken toe te blijven gaan. Werken in Afrika is zeer complex. “70 procent van mijn werk is logistiek.” Om toegang te krijgen tot landen moet je toestemming hebben, maar soms is er geen officiële regering meer en moet je onderhandelen met rebellen om ergens heen te mogen. De cultuurtip van Elles: kletsrym (rap) uit Kaapstad, in het bijzonder Nooit genoeg van Matt Levai. Presentatie en montage: Elisabeth Steinz Redactie: Judith van de Hulsbeek Reageren of heb je een vraag voor Vaticaan-correspondent Andrea Vreede? Mail dedag@nos.nl Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren! Onze podcasts: De Dag: elke werkdag 20 minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws. Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen. Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview. Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week. De Stemming van Vullings en De Rooy: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door NOS en EenVandaag. Jeugdjournaal-podcast: Iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.

De Amerikaanse regering is gevraagd om mee te werken aan een televisieprogramma waarin immigranten het Amerikaanse staatsburgerschap kunnen winnen. In het programma moeten deelnemers hun kennis over de VS en Amerikaanse tradities bewijzen. In elke aflevering valt één kandidaat af, tot er uiteindelijk één winnaar overblijft die wordt genaturaliseerd. Het idee is afkomstig van de Canadees-Amerikaanse televisieproducent Rob Worsoff, die zich liet inspireren door zijn eigen naturalisatieproces. Volgens Worsoff zullen de kandidaten in verschillende Amerikaanse staten tegen elkaar strijden in uiteenlopende opdrachten. In één van de uitdagingen moeten ze bijvoorbeeld als eerste een raket bouwen en lanceren. “We hebben een nationaal gesprek nodig over wat het betekent om Amerikaan te zijn,” zegt hij tegen The Wall Street Journal (WSJ). “We moeten herinnerd worden aan hoe trots en hoe groot de eer is om Amerikaan te worden.” Geen ‘Hunger Games’ De producent benadrukt dat de show geen strafelement bevat. “Dit is niet: ‘Als je verliest, word je op een boot gezet en uitgezet'”, zegt hij. “Het is geen Hunger Games voor immigranten. We geven deze mensen en hun reis een gezicht.” Als mogelijke presentatoren worden onder anderen Sofia Vergara, Ryan Reynolds en Mila Kunis genoemd. Of ze daadwerkelijk zijn gevraagd ervoor, is niet bekend. Een woordvoerder van het ministerie van Binnenlandse Veiligheid bevestigt tegenover WSJ dat het idee momenteel in overweging is. Volgens Tricia McLaughlin ontvangt het ministerie jaarlijks honderden pitches voor programma’s, variërend van documentaires over grensbewaking tot series over witboordencriminaliteit. “Elk voorstel wordt zorgvuldig beoordeeld voordat het wordt goedgekeurd of afgewezen.” Het is overigens niet de eerste keer dat Worsoff het plan heeft ingediend. Eerder sprak hij al erover met het ministerie tijdens de regeringen van zowel Obama als Biden, maar tot nu toe zonder resultaat. President Trump heeft aan het begin van zijn presidentschap gezegd dat miljoenen illegale immigranten zo snel mogelijk de Verenigde Staten uit moeten. Onlangs werd bekend dat zijn regering 1000 dollar wil betalen aan illegalen die vrijwillig terugkeren naar het land waar ze vandaan komen.

In de Amerikaanse stad New Orleans zijn tien mannen uit een gevangenis ontsnapt. Ze wisten via een gat achter een toilet de benen te nemen. Op beveiligingsbeelden is te zien hoe de mannen uit het gebouw rennen, een hek beklimmen en met dekens het prikkeldraad ontwijken. Sommigen staken daarna rennend een snelweg over. Inmiddels zijn twee gevangenen opgepakt. Eén man kon gearresteerd worden via gezichtsherkenning. Een camera had de voortvluchtige gefilmd waarna de politie hem in een garage aantrof. Acht zijn nog op de vlucht. De mannen, in de leeftijd van 19 tot 42 jaar oud, worden verdacht of zijn veroordeeld voor onder meer moord. De politie vermoedt dat ze hulp kregen van medewerkers binnen de gevangenis. Drie medewerkers zijn vanwege de zaak voorlopig geschorst. De politie heeft een foto gepubliceerd van het gat waardoor de mannen zijn ontsnapt. Op de celmuur is te lezen: “LOL, dit is te makkelijk,”, met een pijl naar het gat. De autoriteiten waarschuwen dat de mannen mogelijk burgerkleding dragen. Bewoners van New Orleans worden opgeroepen extra alert te zijn.

Wie zich ooit heeft afgevraagd hoe een rode kater aan zijn vachtkleur komt, weet dat vanaf nu. Onderzoekers in Japan hebben ontdekt dat een kat de opvallende kleur krijgt door een ontbrekend stuk DNA in een gen. Al meer dan een eeuw weten wetenschappers dat sommige katten hun rossige vacht te danken hebben aan hun genen. Maar hoe dat precies zat, was nog onbekend. Totdat de Japanse onderzoeker en kattenliefhebber Hiroyuki Sasaki van de Kyushu Universiteit daar onderzoek naar deed. Hij ontdekte dat het oranjegen zich bevindt op het X-chromosoom. In dat chromosoom is erfelijk materiaal opgeslagen. Katers hebben maar één X-chromosoom nodig voor de kleur en poezen twee om helemaal oranje te worden. Daardoor zijn oranje poezen ook zeldzamer. Sasaki en zijn team onderzochten tientallen katten met en zonder oranje vachtkleur. Ze ontdekten dat alle oranje katten een stukje DNA misten dat het pigment bepaalt. Het gen ARHGAP36 was bij die katten veel actiever dan bij katten met andere vachtkleuren. Daardoor krijgen sommige katten hun oranje uiterlijk, denken wetenschappers. Het ontbreken van een stukje DNA verklaart volgens wetenschappers ook waarom lapjeskatten en schildpadkatten hun opvallende vlekkenvacht hebben. Een X-chromosoom met het rode of zwarte gen schakelt zich in bepaalde cellen willekeurig uit. Volgens Sasaki resulteert dat in een lappenvacht. Wetenschappers denken dat het ARHGAP36-gen ook invloed kan hebben op andere cellen in een kat, bijvoorbeeld in de hersenen en hormoonklieren. “Veel katteneigenaren zweren bij het idee dat verschillende vachtkleuren verband houden met verschillende persoonlijkheden”, vertelt Sasaki. “Er is nog geen wetenschappelijk bewijs voor, maar het is een intrigerend idee dat ik graag verder zou willen onderzoeken.” Egyptische katten Om het onderzoek naar de oranje vachtkleur van katten te financieren, begon Sasaki een inzamelingsactie. Daarmee haalde hij meer dan 11 miljoen yen op, ruim 65.600 euro. Sasaki wil het hier niet bij laten. Hij wil nu weten wanneer de mutatie van het oranje gen oorspronkelijk begon. Hij wil eeuwenoude schilderijen van Egyptische katten bestuderen. En zelfs het DNA van gemummificeerde katten onderzoeken om erachter te komen hoe lang oranje katten al bestaan.