Buitenland

De Nobelprijs voor Natuurkunde gaat naar de Fransman Pierre Agostini, de Hongaars-Oostenrijkse Ferenc Krausz en de Française Anne L’Huillier. Het Nobelcomité heeft dat bekendgemaakt in Stockholm. De drie keken door middel van supersnelle lichtflitsen naar elektronen binnenin atomen en moleculen en maakten zichtbaar wat er daarin gebeurt.De deeltjes in atomen zijn zo klein dat mensen ze niet met het blote oog kunnen waarnemen. De tijd die wordt gebruikt bij elektronen zijn zogeheten attoseconden. Dat is een miljardste van een miljardste van een seconde. “Er zitten evenveel attoseconden in een seconde als er seconden zijn geweest sinds het ontstaan van het heelal”, aldus het Nobelcomité.Deur kan nu openEva Olsson, voorzitter van het Nobelcomité voor Natuurkunde, zegt dat “we nu de deur naar de wereld van elektronen kunnen openen”. “Natuurkunde over attoseconden geeft ons de mogelijkheid om mechanismen te begrijpen die worden bestuurd door elektronen. De volgende stap zal het gebruik ervan zijn”, aldus Olsson.De onderzochte technieken kunnen worden toegepast in veel verschillende gebieden. Bij elektrotechniek is het bijvoorbeeld van belang om te begrijpen en controleren hoe elektronen zich gedragen in een materiaal. Ook kunnen de pulsen kunnen worden gebruikt om verschillende moleculen te identificeren, wat in de medische wereld belangrijk is bij diagnostiek.Vorig jaar ging de Nobelprijs voor de Natuurkunde naar de Fransman Alain Aspect, de Amerikaan John F. Clauser en de Oostenrijker Anton Zeilinger voor hun onderzoek op het gebied van kwantumfysica.De laatste keer dat een Nederlander de Nobelprijs voor Natuurkunde won was in 2010. Toen wonnen de in Rusland geboren Nederlander Andre Geim en de Russisch-Britse Konstantin Novoselov de prijs voor hun baanbrekende experimenten met betrekking tot het tweedimensionale materiaal grafeen.In 1999 vielen de Nederlandse wetenschappers Gerard ’t Hooft en Martinus Veltman in de prijzen met hun onderzoek dat de kwantumstructuur van elektrozwakke wisselwerkingen ophelderde.Nobel voor de GeneeskundeGisteren maakte het Nobelcomité bekend dat de Nobelprijs voor Geneeskunde gaat naar de Hongaarse Katalin Karikó en de Amerikaan Drew Weissman. Zij hebben met hun “baanbrekende” onderzoek ervoor gezorgd dat effectieve mRNA-vaccins konden worden ontwikkeld in de strijd tegen COVID-19.De komende dagen worden de overige Nobelwinnaars bekendgemaakt. Op woensdag staat de Nobelprijs voor Scheikunde op de agenda, op donderdag de Nobelprijs voor Literatuur, op vrijdag de Nobelprijs voor de Vrede en volgende week maandag volgt als laatst de bekendmaking van de winnaar van de Nobelprijs voor Economie.Op 10 december worden de prijzen uitgereikt in Zweden, behalve de Nobelprijs voor de Vrede. Die zal volgens traditie diezelfde dag worden uitgereikt in Noorwegen.Grootste nutDe Nobelprijzen zijn de belangrijkste wetenschapsprijzen ter wereld. Jaarlijks worden ze uitgereikt op 10 december, de sterfdag van Alfred Nobel, de bedenker van de prijzen. In zijn testament stelde hij dat de prijzen bestemd moesten zijn voor “hen die in het afgelopen jaar aan de mensheid het grootste nut hebben verschaft”.Nobelprijswinnaars krijgen naast een oorkonde en een gouden medaille een geldbedrag mee naar huis van 11 miljoen Zweedse kronen (ruim 950.000 euro). Sinds dit jaar is het prijzengeld verhoogd met 1 miljoen Zweedse kronen, vanwege de gekelderde waarde van de Zweedse munteenheid.

Bij een aanval door jihadisten in het westen van Niger zijn zeker 29 militairen om het leven gekomen. Het ministerie van Defensie heeft dat bekendgemaakt op de nationale televisie.Volgens de verklaring waren de militairen op de terugweg van een anti-terrorismeoperatie bij de grens met Mali toen ze werden aangevallen met explosieven. Meer dan honderd jihadisten in auto’s en op motoren zouden erbij betrokken zijn geweest.Defensie zegt niet welke groep achter de aanval zou zitten. Toen het leger terugvocht, werden volgens de verklaring ook tientallen terroristen gedood. De regering heeft drie dagen van nationale rouw afgekondigd.JuntaSinds een staatsgreep eind juli staat Niger onder een militair bewind. Het aantal jihadistische aanslagen op militairen is sindsdien toegenomen. Volgens de BBC is de nieuwe aanval de dodelijkste. Vorige week donderdag kwamen zeker twaalf militairen om bij een soortgelijke aanslag.Frankrijk, de voormalige kolonisator van Niger, heeft zo’n 1500 militairen in het land om jihadistische groepen te bestrijden, maar die worden voor het eind van het jaar teruggetrokken. Dat gebeurt uit protest tegen de nieuwe junta. Die had ook al gezegd geen prijs meer te stellen op de Franse aanwezigheid.

Een 67-jarige Rwandese man is in Ermelo opgepakt in verband met de genocide die in de jaren 90 plaatsvond in Rwanda. Het Openbaar Ministerie verdenkt de voormalig legerofficier Pierre-Claver K. van betrokkenheid bij de volkerenmoord op landgenoten in 1994.De man woont sinds 1998 in Nederland en werd al eens opgepakt vanwege vergelijkbare verdenkingen. De autoriteiten van Rwanda vroegen eerder om zijn uitlevering, maar na een lange juridische strijd werd die uitlevering in juni door de Hoge Raad in Nederland verboden. De hoogste bestuursrechter vreesde dat de man in Rwanda geen eerlijk proces zou krijgen. Daarna kwam hij vrij.Het OM en de politie in Nederland zijn daarna zelf een onderzoek begonnen en hebben ook in Rwanda onderzoek gedaan. Dat onderzoek heeft geleid tot de huidige verdenking. De man uit Ermelo wordt ervan verdacht dat hij een rol heeft gehad bij de genocide in de Rwandese gemeente Mugina, in april 1994.Opgejaagd en levend verbrandIn Mugina kwamen duizenden mensen om bij een aanval op een parochie. Tientallen vrouwen en kinderen werden opgejaagd richting een huis, waarin ze levend werden verbrand. De voormalige legerofficier wordt verdacht van betrokkenheid bij het in brand steken van dit huis.Bij de genocide in Rwanda in de jaren 90 kwamen in honderd dagen tijd zo’n 800.000 Tutsi’s en gematigde Hutu’s om het leven. Tussen de twee bevolkingsgroepen waren al jaren grote spanningen.Toen een vliegtuig met daarin Hutu-president Habyarimana werd neergehaald met een raket, ontstond er een geweldsexplosie door extremistische Hutu’s. Mensen werden op gruwelijke manieren om het leven gebracht, vaak met hakmessen. Ook werden er volgens de Verenigde Naties tussen de 150.000 en 250.000 vrouwen verkracht.Nederland heeft de afgelopen jaren zeker drie mensen uitgeleverd aan Rwanda vanwege genocideverdenkingen.Eerder maakten we deze terugblik op de genocide in Rwanda:

De Giro555-inzamelingsactie voor de slachtoffers van de aardbevingen in Turkije en Syrië is verlengd tot 31 december. De einddatum was eerder vastgesteld op eind augustus, maar vanwege de omvang van de ramp hebben de samenwerkende hulporganisaties besloten om het gironummer langer open te houden.Begin februari werden het zuidoosten van Turkije en het noordwesten van Syrië getroffen door aardbevingen die grote verwoestingen aanrichtten. Naar schatting kwamen meer dan 50.000 mensen om het leven. De elf hulporganisaties achter Giro555 begonnen direct een inzamelingsactie, in eerste instantie voor het bieden van noodhulp als tijdelijk onderdak, drinkwater en schone toiletten.Na twee weken was ruim 108 miljoen euro opgehaald. Dat bedrag is volgens de laatste tussenstand, van 31 juli, opgelopen tot 124,5 miljoen. Daarvan is iets meer dan een kwart inmiddels besteed aan noodhulp, ongeveer gelijk verdeeld over beide getroffen landen.Strenge winterDe inzamelingsactie sluit eind dit jaar, maar de hulpoperatie in de getroffen gebieden loopt nog ruim een jaar langer, tot maart 2025. Volgens actievoorzitter Michiel Servaes ligt de operatie op schema, maar is de situatie nog altijd zorgelijk, met mogelijk een strenge winter op komst.Moeilijkheid bij de hulpverlening blijft wel de enorme uitgestrektheid van het rampgebied, zegt Servaes. Verder zorgt de hoge inflatie in beide landen ervoor dat de prijzen van voedsel en hulpgoederen hard stijgen en speelt in Syrië mee dat er al jaren grote groepen mensen op de vlucht zijn voor de burgeroorlog.”We blijven noodhulp geven, maar gaan ons ook richten op de volgende fase”, zegt Servaes. De komende tijd komt er dan ook meer nadruk op de wederopbouw en het toekomstperspectief van het rampgebied. “Dan werken we bijvoorbeeld aan het herstellen van ziekenhuizen en scholen. Of aan investeringen in de economie, zodat die weer kan opbloeien.”

Goedemorgen! Vandaag dient het kort geding van Extinction Rebellion tegen de Nederlandse staat over de inzet van het waterkanon en op Curaçao krijgt slavenleider Tula eerherstel.Eerst het weer: er valt van tijd tot tijd regen met daarbij een stevige westenwind. De middagtemperatuur ligt rond een graad of 18. In de avond trekken de buien weg en neemt de wind af. De komende dagen verlopen wisselend bewolkt en overwegend droog bij maxima tussen 17 en 19 graden.Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar aan het spoor wordt gewerkt.Wat kun je vandaag verwachten?Wat heb je gemist?Er is gisteravond tot laat gesproken in het Europees Parlement over de benoeming van Wopke Hoekstra, de beoogd opvolger van Frans Timmermans als Eurocommissaris Klimaat. Hoekstra zegt te willen werken aan een wereldwijde kerosineheffing, een maritieme heffing en belasting op fossiele brandstoffen. Ook wil hij de CO2-uitstoot van de EU in 2040 met 90 procent verminderen, zei hij gisteravond in zijn toespraak tijdens de hoorzitting.Na een maand van intensieve voorbereiding verdedigde Hoekstra zijn kandidatuur. Drie uur kreeg Hoekstra de tijd om in een hoorzitting de commissie ervan te overtuigen dat hij geschikt is als klimaatcommissaris. Nadat alle 25 vragen waren gesteld en beantwoord, trokken de commissieleden zich terug voor de stemming. Gisteravond kwam daar geen besluit uit, vanmiddag gaan ze verder in conclaaf.Ander nieuws uit de nacht:VN stuurt buitenlandse missie naar Haïti om geweld te beteugelen: de macht op het Caribische eiland is al jaren grotendeels in handen van rivaliserende bendes.Veel minder Russische goederen in Nederlandse zeehavens, meer uit VS: door het wegvallen van Russisch gas via leidingen, als gevolg van sancties, werd er 60 procent meer gas via havens aangevoerd.Hackers: ‘Veel gemeenten reageren niet adequaat op veiligheidslekken’: ze roepen gemeenten op de drempel voor beveiligingsmeldingen te verlagen door een duidelijke procedure op de gemeentewebsites te zetten, met de optie om het ook anoniem te kunnen doen.En dan nog even dit:Jonge mosselen in de Waddenzee hebben houvast aan 3D-geprinte, biologisch afbreekbare riffen. Dat blijkt uit een proef op het wad bij Texel. De onderzoekers hopen dat de riffen de groei van mosselbanken een handje kunnen helpen, want die banken zijn belangrijk voor de biodiversiteit. Natuurbeheerder Rijkswaterstaat wil de mosselbanken in de Waddenzee uitbreiden.Bekijk hier hoe die mosselbanken eruit zien:Mooie dinsdag!